Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyên - Cổng thông tin điện tử Phổ biến giáo dục pháp luật
Những điểm mới trong tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật và một số vấn đề đặt ra
Tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) là giai đoạn có ý nghĩa quyết định trong chu trình xây dựng và thực thi pháp luật, đảm bảo rằng các quy định pháp lý được triển khai đồng bộ, nhất quán và hiệu lực trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy công tác này tại Việt Nam vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, như thiếu kế hoạch cụ thể, sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các cấp, chậm trễ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn, và tình trạng hình thức hóa trong hoạt động sơ kết, tổng kết.
Trước bối cảnh đó, ngày 01/4/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 80/2025/NĐ-CP (sau đây gọi tắt là Nghị định 80/2025/NĐ-CP), nhằm quy định chi tiết và hướng dẫn tổ chức thi hành VBQPPL. Nghị định này được ban hành để cụ thể hóa khoản 3 Điều 59 của Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi năm 2025), đồng thời hướng tới xây dựng một khuôn khổ pháp lý thống nhất, minh bạch và hiệu quả trong công tác triển khai pháp luật sau khi được ban hành.
Bài viết này phân tích những nội dung cốt lõi và điểm mới của Nghị định 80/2025/NĐ-CP, đồng thời đánh giá những vấn đề đặt ra trong quá trình tổ chức thực hiện và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật tại Việt Nam.
Nội dung cơ bản và điểm mới của Nghị định 80/2025/NĐ-CP
Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng: Nghị định điều chỉnh toàn diện các hoạt động liên quan đến tổ chức thi hành VBQPPL, bao gồm: xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành; phổ biến, tuyên truyền văn bản; theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thi hành; sơ kết, tổng kết; báo cáo và cung cấp thông tin. Đối tượng áp dụng là các bộ, cơ quan ngang bộ, Uỷ ban nhân dân các cấp, tổ chức chính trị - xã hội và các chủ thể có liên quan đến quá trình tổ chức thực thi pháp luật.
Một trong những nội dung trọng tâm được cụ thể hóa “mạnh mẽ” trong Nghị định là yêu cầu bắt buộc xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành đối với các VBQPPL có phạm vi điều chỉnh rộng, điển hình như luật, nghị quyết của Quốc hội hoặc pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, cơ quan chủ trì có trách nhiệm xây dựng dự thảo kế hoạch tổ chức thi hành trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày văn bản được thông qua hoặc ban hành. Thủ tướng Chính phủ là người phê duyệt kế hoạch đối với VBQPPL thuộc thẩm quyền ban hành ở cấp trung ương. Sau khi kế hoạch được phê duyệt, các cơ quan, địa phương có trách nhiệm ban hành kế hoạch triển khai tại cấp mình trong vòng 10 ngày.
Đây là điểm mới đáng chú ý của Nghị định khi trao quyền chủ động cho các bộ, ngành và địa phương trong việc quyết định có hay không xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành đối với các văn bản không bắt buộc (ví dụ: thông tư, quyết định hành chính) tùy thuộc vào nội dung và mức độ tác động.
Về theo dõi và đánh giá việc thi hành pháp luật, Nghị định 80/2025/NĐ-CP đề cao vai trò của hoạt động theo dõi thi hành pháp luật, không chỉ ở góc độ hình thức báo cáo mà còn như một công cụ kiểm tra hiệu quả thực tiễn của văn bản pháp luật. Nội dung theo dõi bao gồm: Mức độ thực hiện nội dung của VBQPPL; tính phù hợp với thực tiễn; những khó khăn, vướng mắc và đề xuất sửa đổi, bổ sung.
Trong hoạt động sơ kết, tổng kết và báo cáo, Nghị định quy định các cơ quan có trách nhiệm thực hiện sơ kết, tổng kết VBQPPL theo chu kỳ nhất định, nhằm phát hiện các điểm bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo trong quá trình áp dụng. Đây là bước trung gian quan trọng để chuẩn bị cho việc sửa đổi, bổ sung pháp luật một cách kịp thời và hợp lý.
Một số vấn đề đặt ra trong thực tiễn triển khai
2. Thiếu cơ chế giám sát hiệu quả
Dù Nghị định 80/2025/NĐ-CP đã đề cập đến trách nhiệm báo cáo và cung cấp thông tin, nhưng việc giám sát thực chất hiệu quả thi hành pháp luật vẫn phụ thuộc nhiều vào sự chủ động của từng đơn vị. Hiện chưa có cơ chế xử lý trách nhiệm cụ thể đối với các trường hợp chậm triển khai hoặc không thực hiện đúng kế hoạch.
3. Nguy cơ hình thức hóa các báo cáo sơ kết, tổng kết
Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy, việc tổng kết thi hành VBQPPL vẫn còn mang tính hình thức, chủ yếu để hoàn thành thủ tục hành chính. Việc phân tích sâu nguyên nhân bất cập, đề xuất chính sách còn yếu, thiếu dữ liệu định lượng và phản hồi từ thực tiễn.
Kiến nghị và giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành Nghị định 80/2025/NĐ-CP
Một là, tăng cường tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật cho cán bộ pháp chế các cấp, đặc biệt tại địa phương, về nội dung, quy trình tổ chức thực thi VBQPPL theo Nghị định 80/2025/NĐ-CP.
Hai là, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về theo dõi thi hành pháp luật, tích hợp với các phần mềm quản lý VBQPPL hiện có, nhằm hỗ trợ thống kê, phân tích dữ liệu, cảnh báo điểm nghẽn trong quá trình thi hành.
Ba là, rà soát, bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm đối với hành vi không tổ chức thi hành, chậm báo cáo hoặc làm báo cáo mang tính hình thức.
Bốn là, tăng cường vai trò giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội, Mặt trận Tổ quốc và người dân trong quá trình thực thi pháp luật.
Nghị định 80/2025/NĐ-CP là bước tiến quan trọng trong việc thể chế hóa hoạt động tổ chức thi hành pháp luật một cách chuyên nghiệp, có hệ thống. Tuy nhiên, để Nghị định đi vào thực tế một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa trung ương và địa phương, sự chủ động của các cơ quan chức năng và sự giám sát chặt chẽ từ cộng đồng. Việc tổ chức thi hành VBQPPL không chỉ là công việc hành chính, mà là một phần không thể thiếu trong tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
Bài viết này phân tích những nội dung cốt lõi và điểm mới của Nghị định 80/2025/NĐ-CP, đồng thời đánh giá những vấn đề đặt ra trong quá trình tổ chức thực hiện và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật tại Việt Nam.
Nội dung cơ bản và điểm mới của Nghị định 80/2025/NĐ-CP
Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng: Nghị định điều chỉnh toàn diện các hoạt động liên quan đến tổ chức thi hành VBQPPL, bao gồm: xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành; phổ biến, tuyên truyền văn bản; theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thi hành; sơ kết, tổng kết; báo cáo và cung cấp thông tin. Đối tượng áp dụng là các bộ, cơ quan ngang bộ, Uỷ ban nhân dân các cấp, tổ chức chính trị - xã hội và các chủ thể có liên quan đến quá trình tổ chức thực thi pháp luật.
Một trong những nội dung trọng tâm được cụ thể hóa “mạnh mẽ” trong Nghị định là yêu cầu bắt buộc xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành đối với các VBQPPL có phạm vi điều chỉnh rộng, điển hình như luật, nghị quyết của Quốc hội hoặc pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, cơ quan chủ trì có trách nhiệm xây dựng dự thảo kế hoạch tổ chức thi hành trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày văn bản được thông qua hoặc ban hành. Thủ tướng Chính phủ là người phê duyệt kế hoạch đối với VBQPPL thuộc thẩm quyền ban hành ở cấp trung ương. Sau khi kế hoạch được phê duyệt, các cơ quan, địa phương có trách nhiệm ban hành kế hoạch triển khai tại cấp mình trong vòng 10 ngày.
Đây là điểm mới đáng chú ý của Nghị định khi trao quyền chủ động cho các bộ, ngành và địa phương trong việc quyết định có hay không xây dựng kế hoạch tổ chức thi hành đối với các văn bản không bắt buộc (ví dụ: thông tư, quyết định hành chính) tùy thuộc vào nội dung và mức độ tác động.
Về theo dõi và đánh giá việc thi hành pháp luật, Nghị định 80/2025/NĐ-CP đề cao vai trò của hoạt động theo dõi thi hành pháp luật, không chỉ ở góc độ hình thức báo cáo mà còn như một công cụ kiểm tra hiệu quả thực tiễn của văn bản pháp luật. Nội dung theo dõi bao gồm: Mức độ thực hiện nội dung của VBQPPL; tính phù hợp với thực tiễn; những khó khăn, vướng mắc và đề xuất sửa đổi, bổ sung.
Trong hoạt động sơ kết, tổng kết và báo cáo, Nghị định quy định các cơ quan có trách nhiệm thực hiện sơ kết, tổng kết VBQPPL theo chu kỳ nhất định, nhằm phát hiện các điểm bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo trong quá trình áp dụng. Đây là bước trung gian quan trọng để chuẩn bị cho việc sửa đổi, bổ sung pháp luật một cách kịp thời và hợp lý.
Một số vấn đề đặt ra trong thực tiễn triển khai
- Hạn chế về nhân sự, năng lực chuyên môn
2. Thiếu cơ chế giám sát hiệu quả
Dù Nghị định 80/2025/NĐ-CP đã đề cập đến trách nhiệm báo cáo và cung cấp thông tin, nhưng việc giám sát thực chất hiệu quả thi hành pháp luật vẫn phụ thuộc nhiều vào sự chủ động của từng đơn vị. Hiện chưa có cơ chế xử lý trách nhiệm cụ thể đối với các trường hợp chậm triển khai hoặc không thực hiện đúng kế hoạch.
3. Nguy cơ hình thức hóa các báo cáo sơ kết, tổng kết
Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy, việc tổng kết thi hành VBQPPL vẫn còn mang tính hình thức, chủ yếu để hoàn thành thủ tục hành chính. Việc phân tích sâu nguyên nhân bất cập, đề xuất chính sách còn yếu, thiếu dữ liệu định lượng và phản hồi từ thực tiễn.
Kiến nghị và giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành Nghị định 80/2025/NĐ-CP
Một là, tăng cường tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật cho cán bộ pháp chế các cấp, đặc biệt tại địa phương, về nội dung, quy trình tổ chức thực thi VBQPPL theo Nghị định 80/2025/NĐ-CP.
Hai là, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về theo dõi thi hành pháp luật, tích hợp với các phần mềm quản lý VBQPPL hiện có, nhằm hỗ trợ thống kê, phân tích dữ liệu, cảnh báo điểm nghẽn trong quá trình thi hành.
Ba là, rà soát, bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm đối với hành vi không tổ chức thi hành, chậm báo cáo hoặc làm báo cáo mang tính hình thức.
Bốn là, tăng cường vai trò giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội, Mặt trận Tổ quốc và người dân trong quá trình thực thi pháp luật.
Nghị định 80/2025/NĐ-CP là bước tiến quan trọng trong việc thể chế hóa hoạt động tổ chức thi hành pháp luật một cách chuyên nghiệp, có hệ thống. Tuy nhiên, để Nghị định đi vào thực tế một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa trung ương và địa phương, sự chủ động của các cơ quan chức năng và sự giám sát chặt chẽ từ cộng đồng. Việc tổ chức thi hành VBQPPL không chỉ là công việc hành chính, mà là một phần không thể thiếu trong tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
Tác giả bài viết: Nguyễn Thùy Dương - Phòng PB&TDTHPL
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thông tin nổi bật
-
Thủ tục thu hồi, hủy Giấy chứng nhận đã cấp và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất sau khi thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp
-
Bộ Xây dựng công bố danh mục thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực nhà ở
-
Một số quy định mới về quản lý dự án đầu tư xây dựng
-
Trình tự, thủ tục đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất từ ngày 01/8/2024
-
Mức xử phạt hành vi lấn đất, chiếm đất theo Nghị định 123/2024/NĐ-CP
Thăm dò ý kiến
Thống kê truy cập
- Đang truy cập72
- Máy chủ tìm kiếm1
- Khách viếng thăm71
- Hôm nay11,631
- Tháng hiện tại757,684
- Tổng lượt truy cập26,811,751
