“Khoảng trống pháp lý” giữa Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định 68/2025/NĐ- CP và kiến nghị hoàn thiện

Thứ năm - 25/09/2025 05:17 67 0

Ngày 27/5/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 68/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính (Nghị định 68/2025/NĐ-CP), nhằm cụ thể hóa Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 67/2020/QH14 và Luật số 88/2025/QH15 (sau đây gọi là Luật XLVPHC).

Tuy nhiên, sau một thời gian triển khai, nhiều chuyên gia pháp lý, cán bộ thực thi nhiệm vụ đã chỉ ra một khoảng trống pháp lý đáng quan ngại phát sinh từ sự chưa đồng bộ giữa Luật XLVPHC và Nghị định 68/2025/NĐ-CP.
Một điểm nổi bật trong Nghị định 68/2025/NĐ-CP là việc sửa đổi điểm đ khoản 1 Điều 13 Nghị định 118/2021/NĐ-CP, quy định rõ các trường hợp phải hủy bỏ toàn bộ quyết định xử phạt vi phạm hành chính .Trong đó, điểm đ bổ sung nêu rõ: chỉ trong trường hợp vi phạm thủ tục “dẫn đến” các sai phạm như: xác định sai hành vi, áp dụng sai hình thức xử phạt, ra quyết định không đúng thẩm quyền, giả mạo hồ sơ…, thì mới là căn cứ để hủy quyết định xử phạt.
Như vậy, việc lập biên bản chậm thời hạn, không đúng hình thức hoặc thiếu chữ ký… nếu không gây hậu quả nghiêm trọng thì không còn là lý do hủy quyết định xử phạt.
Sự mâu thuẫn với Luật Xử lý vi phạm hành chính
Luật XLVPHC quy định rõ tại khoản 5 Điều 12: “Nghiêm cấm xử phạt vi phạm hành chính, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả hoặc các biện pháp xử lý hành chính không kịp thời, không nghiêm minh, không đúng thẩm quyền, thủ tục…”. Theo đó, hành vi vi phạm thủ tục, bao gồm lập biên bản chậm, lập thiếu nội dung, hoặc không đúng mẫu, đều bị coi là hành vi trái pháp luật.
Tuy nhiên, Nghị định 68/2025/NĐ-CP chỉ xem xét mức độ hậu quả do lỗi thủ tục gây ra mới là căn cứ để xử lý quyết định. Cách tiếp cận này tạo nên một khoảng trống pháp lý, làm nảy sinh lo ngại về việc “hợp thức hóa” các sai sót về quy trình.
Việc bỏ qua các lỗi thủ tục không gây hậu quả nghiêm trọng dễ dẫn đến tâm lý chủ quan, thiếu tuân thủ quy trình trong thực thi công vụ. Một quyết định xử phạt hành chính nếu được ban hành dựa trên một biên bản không hợp lệ, dù nội dung đúng, cũng không đảm bảo tính hợp pháp trọn vẹn. Điều này phần nào làm giảm tính nghiêm minh của hệ thống xử phạt.
Quy định này cũng gây khó khăn cho người dân trong việc bảo vệ quyền lợi, bởi trong nhiều trường hợp, lập biên bản chậm khiến người bị xử phạt mất quyền tiếp cận kịp thời với thông tin, khó giải trình hoặc cung cấp chứng cứ phản bác. Khi không còn căn cứ để yêu cầu hủy bỏ quyết định chỉ vì lỗi thủ tục, người dân sẽ bị thiệt thòi về quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp.
Cùng với đó là các quyết định xử phạt hành chính ban hành dựa trên thủ tục không đúng dễ bị khiếu nại, khởi kiện hành chính, dẫn đến mất thời gian, chi phí, đồng thời ảnh hưởng đến uy tín cơ quan nhà nước.
Để xử lý vấn đề nêu trên, có thể nghiên cứu, cân nhắc một số vấn đề sau:
Một là, sửa đổi quy định tại Nghị định 68/2025/NĐ-CP. Cần bổ sung điều kiện hủy quyết định xử phạt trong trường hợp vi phạm các thủ tục quan trọng, đặc biệt là thời hạn lập biên bản, thông báo, niêm yết, ký nhận…, dù chưa gây hậu quả nghiêm trọng về nội dung. Quy định này vừa đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, vừa duy trì sự ổn định trong quản lý hành chính.
Hai là, phân tầng lỗi thủ tục để xử lý phù hợp. Trường hợp lỗi thủ tục nghiêm trọng (vi phạm thời hạn lập biên bản, không ký xác nhận, không thông báo…), có thể hủy quyết định. Trường hợp lỗi thủ tục hình thức (sai chính tả, thiếu dấu, thiếu mục phụ…), có thể xử lý bằng biện pháp hành chính nội bộ, không ảnh hưởng hiệu lực quyết định. Hay nói cách khác, các biện pháp xử lý những vi phạm về trình tự, thủ tục cần phải phù hợp và bao trùm đầy đủ những trường hợp vi phạm các điều cấm của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.
Ba là, tăng cường kỷ luật công vụ, ngay cả khi quyết định xử phạt vẫn giữ nguyên, các cán bộ, công chức, viên chức... là người có thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính khi sai thủ tục vẫn cần chịu trách nhiệm cá nhân. Theo Nghị định 19/2021/NĐ-CP về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 93/2025/NĐ-CP), các lỗi trong thi hành công vụ có thể bị xử lý từ khiển trách đến cách chức, nếu gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi công dân.
Khoảng trống pháp lý giữa Luật XLVPHC và Nghị định 68/2025/NĐ-CP chủ yếu là ở cách xử lý những lỗi thủ tục điều đó làm giảm tính nghiêm minh của quy định về xử phạt hành chính. Việc luật cấm xử lý vi phạm hành chính “không đúng thủ tục” nhưng nghị định hướng dẫn lại chỉ xử lý những lỗi thủ tục nếu dẫn đến hậu quả lớn tạo ra sự khác biệt trong thực thi.
Để hệ thống pháp luật thực sự phát huy hiệu quả và đảm bảo nguyên tắc "mọi vi phạm đều phải được xử lý" và nguyên tắc "tuân thủ thủ tục" trong một Nhà nước pháp quyền. Cần phải xem xét có những thay đổi phù hợp đối với quy định này tại Nghị định 68/2025/NĐ-CP./.

Tác giả bài viết: Lê Công Huấn - UBND xã Sảng Mộc