Bình luận vướng mắc trong việc lập biên bản vi phạm hành chính (Bài 2)

Thứ hai - 16/06/2025 21:37 10 0

Chính phủ ban hành Nghị định số 68/2025/NĐ-CP ngày 18/3/2025 Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính. (Sau đây gọi tắt là Nghị định số 68/2025/NĐ-CP và Nghị định số 118/2021/NĐ-CP)

CƠ SỞ PHÁP LÝ:
Chính phủ ban hành Nghị định số 68/2025/NĐ-CP ngày 18/3/2025 Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 118/2021/NĐ-CP ngày 23/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính. (Sau đây gọi tắt là Nghị định số 68/2025/NĐ-CP và Nghị định số 118/2021/NĐ-CP)
Tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 68/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Điều 12 của Nghị định số 118/2021/NĐ-CP, đáng chú ý đó là việc lập biên bản vi phạm hành chính (VPHC) trong một số trường hợp.
Theo quy định tại Điều 58 của Luật Xử lý vi phạm hành chính (VPHC) thì khi phát hiện hành vi VPHC thuộc lĩnh vực quản lý của mình, người có thẩm quyền đang thi hành công vụ phải kịp thời lập biên bản VPHC.
Tại Nghị định số 68/2025/NĐ-CP đã bổ sung các vấn đề trong xử lý vụ việc VPHC; hướng dẫn cụ thể, chi tiết một số trường hợp xảy ra trên thực tế trong thời gian qua khiến cho công chức, viên chức gặp lúng túng khi tiếp nhận, xử lý bước đầu của vụ việc VPHC. Cụ thể:
Điểm a Khoản 1 Điều 12: Đối với hành vi VPHC không thuộc thẩm quyền lập biên bản VPHC hoặc không thuộc lĩnh vực, địa bàn quản lý hoặc trường hợp vụ việc phải giám định, kiểm nghiệm, kiểm định, xét nghiệm tang vật, phương tiện hoặc trường hợp cần thiết khác thì người có thẩm quyền đang thi hành công vụ, nhiệm vụ có trách nhiệm lập biên bản làm việc để ghi nhận sự việc.
Khoản 5 Điều 12 của Nghị định quy định việc lập biên bản VPHC trong một số trường hợp:
“a) Vụ việc VPHC có nhiều hành vi vi phạm trong cùng một lĩnh vực quản lý nhà nước thì người có thẩm quyền đang thụ lý giải quyết vụ việc lập biên bản VPHC đối với các hành vi vi phạm thuộc thẩm quyền và lập biên bản làm việc đối với các hành vi vi phạm không thuộc thẩm quyền theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này. Việc chuyển hồ sơ vụ việc vi phạm và tang vật, phương tiện VPHC (nếu có) thực hiện theo quy định tại Điều 24 Nghị định này;
b) Vụ việc VPHC có nhiều hành vi vi phạm thuộc các ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước khác nhau, thì người có thẩm quyền đang thụ lý giải quyết vụ việc lập biên bản VPHC đối với các hành vi vi phạm thuộc thẩm quyền và lập biên bản làm việc đối với các hành vi vi phạm không thuộc thẩm quyền theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều này. Việc chuyển hồ sơ vụ vi phạm và tang vật, phương tiện VPHC (nếu có) thực hiện theo quy định tại Điều 52 Luật Xử lý VPHC, các khoản 3 và 4 Điều 24 Nghị định này;
c) Trường hợp một cá nhân, tổ chức thực hiện nhiều hành vi VPHC khác nhau trong cùng một vụ vi phạm, thì người có thẩm quyền lập một biên bản VPHC, trong đó ghi rõ từng hành vi vi phạm, trừ trường hợp quy định tại các điểm a và b khoản 5 Điều này;”.
Điểm c Khoản 5 quy định: “Trường hợp một cá nhân, tổ chức thực hiện nhiều hành vi VPHC khác nhau trong cùng một vụ vi phạm, thì người có thẩm quyền lập một biên bản VPHC, trong đó ghi rõ từng hành vi vi phạm, trừ trường hợp quy định tại các điểm a và b khoản 5 Điều này.”.
Có thể hiểu, về nguyên tắc chung trong một vụ việc người có thẩm quyền chỉ cần lập một biên bản VPHC cho tất các các hành vi vi phạm của cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm. Tuy nhiên, trong trường hợp cá nhân, tổ chức có nhiều hành vi vi phạm thuộc các ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước khác nhau thì người có thẩm quyền đang thụ lý giải quyết vụ việc lập biên bản VPHC đối với các hành vi thuộc thẩm quyền của mình và lập biên bản làm việc đối với các hành vi vi phạm không thuộc thẩm quyền.
PHÂN TÍCH TÌNH HUỐNG:
Như đã dẫn ở (Bài 1), trong trường hợp Tổ kiểm tra liên ngành phát hiện một người thực hiện nhiều hành vi VPHC, mỗi hành vi thuộc một lĩnh vực khác nhau. Giả sử cụ thể là 03 hành vi VPHC thuộc 03 lĩnh vực khác nhau, trong khi đó 03 thành viên của Tổ kiểm tra liên ngành đều là những người có thẩm quyền lập biên bản đối với hành vi thuộc lĩnh vực của mình. Điều này đặt ra câu hỏi pháp lý rất đáng suy ngẫm: Lập 1 biên bản VPHC hay 3 biên bản VPHC?
Lập biên bản xử lý VPHC liên ngành – Một biên bản hay nhiều biên bản?
Tình huống phát sinh phổ biến hiện nay: Một cá nhân thực hiện nhiều hành vi VPHC mỗi hành vi thuộc một lĩnh vực khác nhau.
Trong bối cảnh quản lý nhà nước hiện đại, hoạt động thanh tra, kiểm tra không còn gói gọn trong một lĩnh vực chuyên ngành, mà đang ngày càng mang tính liên ngành, phối hợp đa ngành, đa lĩnh vực, đa cơ quan.
Nên lập một biên bản tổng hợp hay nhiều biên bản riêng rẽ theo từng lĩnh vực?
Bài viết này đề xuất tiếp cận linh hoạt, dựa trên các căn cứ pháp lý hiện hành, để từ đó kiến nghị một mô hình lập biên bản chung – có phân định trách nhiệm rõ ràng, phù hợp với tinh thần cải cách thủ tục hành chính.
Tình huống: Tổ kiểm tra liên ngành phát hiện ông X cùng lúc có ba hành vi vi phạm:
Về môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường)
Về an toàn thực phẩm (Sở Công Thương)
Về thương mại (Quản lý thị trường)
Câu hỏi đặt ra:
Lập 3 biên bản riêng theo từng lĩnh vực? Hay lập 1 biên bản chung, chia rõ từng hành vi – từng cán bộ phụ trách?
Đánh giá 2 phương án:

Tiêu chí	Lập 3 biên bản riêng	Lập 1 biên bản chung (phân rõ thẩm quyền)
Số lần người dân phải ký	3 lần	1 lần
Đồng bộ hồ sơ vụ việc	Dễ sai lệch	Thống nhất, dễ tra cứu
Tính pháp lý	Rõ ràng thẩm quyền	Không vi phạm nếu ghi rõ người chịu trách nhiệm từng phần
Cải cách hành chính	Chưa thân thiện	Phù hợp chủ trương “1 việc – 1 thủ tục”
Khả năng triển khai	Truyền thống	Đã được áp dụng tại nhiều địa phương

Phương án đề xuất: Lập 01 Biên Bản Chung – Có Phân Định Rõ Ràng
Mẫu thể hiện: “Biên bản này do tổ kiểm tra liên ngành lập. Trong đó:
– Mục 1: do ông Nguyễn Văn A – Sở TNMT lập (môi trường).
– Mục 2: do bà Trần Thị B – Sở Công Thương lập (ATTP).
– Mục 3: do ông Lê Văn C – QLTT lập (thương mại).
Mỗi người chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung mình lập.”
Ghi chú thêm:
+ Ký tên riêng dưới từng phần hoặc ký cuối cùng;
+ Có thể có 1 người ký chủ trì (tổ trưởng);
+ Biên bản được đóng dấu hành chính theo quy định.
Cơ sở pháp lý: Không có điều khoản nào trong Luật Xử lý vi phạm hành chính hoặc các Nghị định hướng dẫn thi hành cấm việc nhiều người có thẩm quyền lập biên bản VPHC cùng ký vào một biên bản. Đây là căn cứ mở ra khả năng lập chung một biên bản, nếu có sự phân định rõ ràng trách nhiệm của từng người lập với các yếu tố cần đảm bảo:
+ Người lập có thẩm quyền trong lĩnh vực mình phụ trách;
+ Ghi rõ nội dung, căn cứ pháp lý, trách nhiệm từng người;
+ Thể hiện minh bạch, khách quan, dễ kiểm tra sau này.
KẾT LUẬN VÀ QUAN ĐIỂM CỦA TÁC GIẢ:
Trong quản lý hành chính hiện đại, quan trọng không phải là “biên bản mấy tờ”, mà là minh bạch trách nhiệm – đồng bộ thông tin – bảo vệ quyền lợi người dân.
Việc lập 01 biên bản chung có phân định rõ trách nhiệm theo lĩnh vực là hoàn toàn phù hợp pháp luật, đồng thời tối ưu thủ tục hành chính. Đây là bước chuyển cần thiết hướng đến nền hành chính phục vụ – không sách nhiễu – không chồng chéo.
Về thực tiễn triển khai tại Thái Nguyên đã áp dụng mô hình: “1 biên bản tổng hợp – nhiều người cùng lập – chia rõ từng phần lĩnh vực”.
Kết quả: giảm phiền hà, nâng cao trách nhiệm cá nhân, tăng hiệu lực xử phạt. Vì vậy, với những cơ sở trên quan điểm của người viết bài đề xuất bổ sung nội dung dùng cho tổ kiểm tra liên ngành: Có cấu trúc chia phần rõ ràng; cho phép nhiều chữ ký tương ứng với trách nhiệm; kèm hướng dẫn biểu mẫu cụ thể.

Tác giả bài viết: Lê Công Huấn - Phòng PBGDPL&TDTHPL