Đẩy mạnh công tác hòa giải ở cơ sở góp phần giải quyết những mâu thuẫn, tranh chấp trong nội bộ nhân dân

Thứ tư - 21/05/2025 07:57 29 0

Hòa giải ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong đời sống xã hội, có thể nói đây là một phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả. Bởi hòa giải thành sẽ hàn gắn và khôi phục tình cảm giữa các bên tranh chấp, giúp duy trì mối quan hệ đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư. Do đó, hòa giải ở cơ sở là một điểm tựa cho việc tổ chức một xã hội đoàn kết, hòa hợp, đồng thuận, người dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền, tạo tiền đề cho ổn định chính trị và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Trong cuộc sống hàng ngày, do sự khác biệt về lợi ích kinh tế, quan điểm, nhận thức, lối sống, tính cách… nên việc nảy sinh mâu thuẫn, tranh chấp giữa các thành viên trong gia đình, giữa các hộ gia đình, giữa cá nhân với nhau trong cộng đồng dân cư là điều không thể tránh khỏi. Những mâu thuẫn, tranh chấp này nếu không được giải quyết kịp thời, triệt để thì “chuyện bé sẽ xé ra to”, từ tranh chấp dân sự nhỏ có thể bùng phát nghiêm trọng thành vụ án hình sự, gây mất đoàn kết trong nội bộ nhân dân.
Hòa giải ở cơ sở là "cầu nối” đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân. Vì lẽ đó hòa giải ở cơ sở không chỉ là phương thức giải quyết tranh chấp có hiệu quả mà còn là một phương thức phổ biến giáo dục pháp luật thiết thực, nhằm giữ gìn, duy trì đoàn kết trong nội bộ nhân dân; phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, tội phạm, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, góp phần xây dựng và nâng cao ý thức thượng tôn pháp luật trong cộng đồng dân cư; hướng tới xây dựng một xã hội đồng thuận, đoàn kết, cùng thực hiện những nhiệm vụ cách mạng do Đảng và Nhà nước đề ra.
Phát huy vai trò của các tổ hòa giải, các tổ chức chính trị xã hội kịp thời phát hiện, giải quyết các mâu thuẫn, xung đột xã hội, nhất là liên quan đến vấn đề đất đai, môi trường, thực hiện chế độ chính sách, quan hệ lao động, không để phát sinh vụ việc phức tạp, hình thành “điểm nóng” về an ninh, trật tự là một trong những nhiệm vụ, giải pháp nhằm chủ động phòng ngừa tội phạm, phòng ngừa từ sớm, từ xa, từ cơ sở là chính, lấy cơ sở là địa bàn trọng tâm nhằm giảm bền vững các loại tội phạm.
Thực hiện Luật Hoà giải ở cơ sở, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực, hoạt động hòa giải ở cơ sở dần đi vào nề nếp, thống nhất và hiệu quả, qua đó khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của công tác hòa giải ở cơ sở trong đời sống xã hội.
Công tác củng cố, kiện toàn thành viên tổ hòa giải được thực hiện kịp thời, luôn tạo điều kiện cho các thành viên của mình tham gia tích cực vào công tác hòa giải, trong đó có công tác tuyên truyền, vận động, nhất là trong giải quyết các tranh chấp, khiếu nại trong nhân dân. Từ đó, việc khiếu kiện vượt cấp không xảy ra, tình hình an ninh chính trị ổn định, góp phần vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hoạt động hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh không ngừng được đẩy mạnh và có hiệu quả.
Đội ngũ cán bộ làm công tác hòa giải được củng cố, bảo đảm về số lượng và chất lượng. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 2.253 tổ hòa giải với 16.135 hòa giải viên, qua đó bảo đảm thực hiện tốt công tác hòa giải cơ sở, tỷ lệ hòa giải thành năm sau cao hơn năm trước. Thành phần tổ hòa giải bảo đảm theo quy định tại Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành. Hoạt động hòa giải ở cơ sở lồng ghép phổ biến, giáo dục pháp luật đã góp phần đáng kể trong việc nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, giữ được tình làng, nghĩa xóm và tình cảm gia đình, hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật, khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp và các vụ kiện đưa ra xét xử tại Tòa án.
Hằng năm, Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyen đã chủ động tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật, trong đó xác định các nhiệm vụ và giải pháp cụ thể thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở. Tham mưu Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh kiểm tra công tác PBGDPL, hoà giải ở cơ sở và chuẩn tiếp cận pháp luật tại các huyện, thành phố và các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh. Qua hoạt động kiểm tra đã đánh giá thực chất kết quả, khẳng định những cách làm hay, hiệu quả, chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, tìm nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, nhân rộng các mô hình hòa giải ở cơ sở hiệu quả, nâng cao tỷ lệ hòa giải thành.
Có thể nói công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần giải quyết kịp thời các mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong cộng đồng dân cư, giữ gìn mối đoàn kết, ổn định tình hình xã hội ở cơ sở, làm giảm các loại tội phạm phát sinh.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như sau:
- Đa số các vụ việc hòa giải thành là các mâu thuẫn nhỏ liên quan đến hôn nhân gia đình, các mâu thuẫn phát sinh trong đời sống sinh hoạt giữa hàng xóm, láng giềng; chưa hòa giải thành các mâu thuẫn phức tạp.
- Sự tham gia của các luật sư, luật gia, người có kiến thức chuyên sâu về pháp luật còn hạn chế. Vì vậy, việc hòa giải chủ yếu dựa vào mối quan hệ, uy tín của hòa giải viên.
- Một số địa phương việc bố trí kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở vẫn còn hạn chế; việc tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, hướng dẫn kỹ năng, cung cấp tài liệu cho đội ngũ tập huấn viên hòa giải chưa thường xuyên.
Để nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới cần quan tâm thực hiện một số giải pháp sau:
- Tăng cường phổ biến pháp luật về hòa giải ở cơ sở nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân về vị trí, vai trò và ý nghĩa quan trọng của công tác này; từ đó ưu tiên sử dụng hình thức hòa giải ở cơ sở để giải quyết các mâu thuẫn;
- Quan tâm bố trí kinh phí, đảm bảo các điều kiện cho công tác hòa giải ở cơ sở; thường xuyên theo dõi, hướng dẫn các tổ hòa giải trong việc xác định các mâu thuẫn, tranh chấp thuộc phạm vi hòa giải; thực hiện việc thống kê, báo cáo đầy đủ, chính xác hoạt động hòa giải ở cơ sở.
- Thu hút đội ngũ luật sư, luật gia, công an xã, thẩm phán, hội thẩm nhân dân tham gia công tác hòa giải ở cơ sở; huy động tối đa các tuyên truyền viên tham gia làm hòa giải viên ở cơ sở.
- Tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan tư pháp và tòa án nhân dân các cấp, các đoàn thể, tổ chức chính trị, lực lượng công an ở cơ sở trong thực hiện các vụ việc hòa giải.
- Thường xuyên bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải cho đội ngũ hòa giải viên; cung cấp tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ, tình huống mẫu trong hòa giải ở cơ sở để đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở tham khảo, vận dụng./.

Tác giả bài viết: Hà Thị Vân Anh