Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên: dấu ấn lịch sử của nền dân chủ Việt Nam

Thứ tư - 10/12/2025 22:04 12 0

Ngày 06/01/1946 đã đi vào lịch sử dân tộc Việt Nam như một mốc son rực rỡ – ngày hơn 20 triệu người dân Việt Nam lần đầu tiên thực hiện quyền làm chủ của mình trong cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội.

Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam - Sự kiện trọng đại trong lịch sử dân tộc nước ta - mốc son chói lọi, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước Việt Nam, mở ra một thời kỳ phát triển mới của đất nước; lần đầu tiên trong lịch sử, người dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành công dân của một nước tự do, độc lập, tự quyết vận mệnh của mình, tự xây dựng chế độ cộng hòa dân chủ; sự hình thành và phát triển của Quốc hội Việt Nam. Những thành tựu, bài học kinh nghiệm của Quốc hội Việt Nam qua 80 năm hình thành và phát triển; vị trí, vai trò của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp trong công cuộc đổi mới đất nước.
Trang sử vàng bắt đầu từ lá phiếu của nhân dân
Ngay sau khi giành độc lập, nước Việt Nam non trẻ đứng trước muôn vàn thử thách: giặc đói, giặc dốt, nguy cơ chiến tranh và những âm mưu chống phá. Trong bối cảnh khó khăn đó, để củng cố chính quyền, xây dựng nền tảng pháp lý cho Nhà nước mới.
Ngày 05-01-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, trong đó có đoạn: “Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình”, "Khuyên đồng bào nam nữ 18 tuổi trở lên hôm nay tất cả đều đi bỏ phiếu, để bầu những người đại biểu xứng đáng, vào Quốc hội đầu tiên của nước ta".
Ngày 06/01/1946, hơn 90% cử tri cả nước tham gia bỏ phiếu, thể hiện tinh thần yêu nước, niềm tin lớn lao và sự ủng hộ đối với chính quyền cách mạng. 333 đại biểu trúng cử Quốc hội khóa I, đại diện cho các giai cấp, thành phần xã hội, vùng miền.
Ý nghĩa vượt thời gian của cuộc bầu cử lịch sử
Cuộc Tổng tuyển cử năm 1946 không chỉ đánh dấu sự ra đời của Quốc hội đầu tiên mà còn khẳng định quyền làm chủ của nhân dân trong nhà nước mới; tạo cơ sở pháp lý quan trọng để thiết lập bộ máy nhà nước dân chủ, tiến bộ; gửi thông điệp mạnh mẽ ra thế giới về một Việt Nam độc lập, thống nhất, có chính quyền hợp pháp.
Quốc hội khóa I đã thông qua nhiều quyết sách quan trọng, đặc biệt là sự ra đời của bản Hiến pháp 1946, đặt nền móng cho hệ thống pháp luật Việt Nam và xác lập mô hình nhà nước của dân – do dân – vì dân.
Có thể nói sự ra đời của Quốc hội là thành quả đấu tranh cách mạng của Nhân dân ta dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh; quá trình hình thành và sự ra đời của Quốc hội là kết tinh của sự lựa chọn đúng đắn, kết hợp nhuần nhuyễn chủ nghĩa yêu nước với những giá trị phổ quát của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, phù hợp với nguyện vọng của Nhân dân và quy luật phát triển của lịch sử; Quốc hội luôn là hiện thân của khối đại đoàn kết dân tộc, là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của đất nước, cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân.
Dấu ấn 80 năm đồng hành cùng dân tộc
Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, Quốc hội Việt Nam luôn giữ vững vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Mỗi nhiệm kỳ đều để lại dấu ấn trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý, phát triển kinh tế – xã hội, bảo vệ chủ quyền và hội nhập quốc tế. Đặc biệt trong thời kỳ đổi mới, Quốc hội ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại và minh bạch, nâng cao chất lượng lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Sự hình thành và phát triển của Quốc hội Việt Nam luôn gắn liền với vai trò lãnh đạo xuyên suốt và toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị về Kháng chiến kiến quốc vào ngày 25/11/1945, nhấn mạnh nhiệm vụ cấp bách là “xúc tiến việc đi đến Quốc hội để quy định hiến pháp, bầu Chính phủ chính thức”.
Trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thống nhất, Đảng tiếp tục lãnh đạo Quốc hội xây dựng Hiến pháp năm 1959. Các cuộc bầu cử Quốc hội khóa II đến khóa V đều được Đảng lãnh đạo chặt chẽ từ yêu cầu, thời điểm bầu cử, cơ cấu đại biểu đến phương hướng lựa chọn ứng cử viên.
Sau khi thống nhất đất nước, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 228-CT/TW vào ngày 3/1/1976 để chỉ đạo cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội chung của cả nước, khẳng định tầm quan trọng quyết định của cuộc bầu cử này đối với việc thống nhất nước nhà về mặt Nhà nước. Ngày 25/4/1976, trên 23 triệu cử tri đã nô nức đi bầu cử, đánh dấu thắng lợi quyết định của nhân dân ta trên con đường thống nhất nước nhà về mặt Nhà nước.
Bước vào công cuộc đổi mới, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề để lãnh đạo đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, nhằm thực hiện tốt hơn dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đảng luôn khẳng định Quốc hội giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống chính trị, là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, có quyền lập hiến và lập pháp. Quốc hội cũng là cơ quan giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Quốc hội luôn nắm vững và vận dụng đúng đắn chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng vào các hoạt động lập pháp, giám sát và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, các quyết sách của Quốc hội luôn xuất phát từ ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, lợi ích quốc gia, dân tộc, từ yêu cầu phát triển đất nước, tạo nên những chuyển biến tích cực, mạnh mẽ trong đời sống kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước; khẳng định Quốc hội các khóa đã không ngừng lớn mạnh, đổi mới và hoàn thiện về tổ chức, phương thức làm việc, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và năng lực hoạt động của từng đại biểu Quốc hội vào sự nghiệp cách mạng chung để xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Cùng với đó không thể không kể đến những công lao, đóng góp của đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp; các thế hệ đại biểu dân cử luôn thể hiện và phát huy tốt tinh thần trách nhiệm, phẩm chất, trí tuệ, xứng đáng là đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, cùng với dân tộc đấu tranh giành độc lập tự do, thống nhất, chung sức, đồng lòng xây dựng và phát triển đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.
Tiếp nối tinh thần dân chủ từ 1946
Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên (1946 – 2026) là dịp để ôn lại truyền thống vẻ vang và nhìn lại chặng đường mà Quốc hội đã cùng dân tộc vượt qua. Tinh thần dân chủ, đoàn kết và đổi mới từ cuộc bầu cử lịch sử năm 1946 tiếp tục được phát huy trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu – nước mạnh – dân chủ – công bằng – văn minh.
Từ lá phiếu đầu tiên cách đây tám thập kỷ đến những phiên họp nghị trường hôm nay, hành trình xây dựng Quốc hội Việt Nam luôn gắn liền với khát vọng xây dựng một đất nước độc lập, thịnh vượng và hạnh phúc./.

Tác giả bài viết: Hà Anh