Tìm hiểu vai trò và đặc trưng của hoạt động công chứng

Chủ nhật - 17/12/2023 20:24 293 0

Công chứng là việc công chứng viên của một tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch dân sự khác bằng văn bản (sau đây gọi là hợp đồng, giao dịch), tính chính xác, hợp pháp, không trái đạo đức xã hội của bản dịch giấy tờ, văn bản từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt (sau đây gọi là bản dịch) mà theo quy định của pháp luật phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng.Từ trên, ta có thể thấy những đặc trưng cơ bản của hoạt động công chứng:

Thứ nhất, về chủ thể hoạt động công chứng gồm:
+ Công chứng viên là người có đủ tiêu chuẩn theo quy định của Luật này, được Bộ trưởng Bộ Tư pháp bổ nhiệm để hành nghề công chứng (khoản 2 Điều 2 Luật Công chứng năm 2014)
+Tổ chức hành nghề công chứng bao gồm Phòng công chứng và Văn phòng công chứng được tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật này và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan (khoản 5 Điều 2 Luật Công chứng năm 2014)
+ Cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan đại diện lãnh sự của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài được công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản, văn bản ủy quyền và các hợp đồng, giao dịch khác theo quy định của Luật này và pháp luật về lãnh sự, ngoại giao, trừ hợp đồng mua bán, chuyển đổi, chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê, thế chấp, góp vốn bằng bất động sản tại Việt Nam (khoản 1 Điều 78 Luật Công chứng năm 2014)
Thứ hai, Về các hành vi công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng bị nghiêm cấm
Nghiêm cấm công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng thực hiện các hành vi sau đây (Điều 7 Luật Công chứng năm 2014 (sửa đổi, bổ sung bởi khoản 9 Điều 73 Luật giá năm 2023) :
+ Tiết lộ thông tin về nội dung công chứng, trừ trường hợp được người yêu cầu công chứng đồng ý bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác; sử dụng thông tin về nội dung công chứng để xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức;
+ Thực hiện công chứng trong trường hợp mục đích và nội dung của hợp đồng, giao dịch, nội dung bản dịch vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội; xúi giục, tạo điều kiện cho người tham gia hợp đồng, giao dịch thực hiện giao dịch giả tạo hoặc hành vi gian dối khác;
+ Công chứng hợp đồng, giao dịch, bản dịch có liên quan đến tài sản, lợi ích của bản thân mình hoặc của những người thân thích là vợ hoặc chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi của vợ hoặc chồng; con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể; ông, bà; anh chị em ruột, anh chị em ruột của vợ hoặc chồng; cháu là con của con đẻ, con nuôi;
+ Từ chối yêu cầu công chứng mà không có lý do chính đáng; sách nhiễu, gây khó khăn cho người yêu cầu công chứng;
+ Nhận, đòi hỏi tiền hoặc lợi ích khác từ người yêu cầu công chứng ngoài phí công chứng, giá dịch vụ theo yêu cầu liên quan đến việc công chứng và chi phí khác đã được xác định, thỏa thuận; nhận, đòi hỏi tiền hoặc lợi ích khác từ người thứ ba để thực hiện hoặc không thực hiện việc công chứng gây thiệt hại cho người yêu cầu công chứng và cá nhân, tổ chức có liên quan;
+ Ép buộc người khác sử dụng dịch vụ của mình; cấu kết, thông đồng với người yêu cầu công chứng và những người có liên quan làm sai lệch nội dung của văn bản công chứng, hồ sơ công chứng;
+ Gây áp lực, đe dọa hoặc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội để giành lợi thế cho mình hoặc cho tổ chức mình trong việc hành nghề công chứng;
+ Quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng về công chứng viên và tổ chức mình;
+ Tổ chức hành nghề công chứng mở chi nhánh, văn phòng đại diện, cơ sở, địa điểm giao dịch khác ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng; thực hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ngoài phạm vi hoạt động đã đăng ký;
+ Công chứng viên đồng thời hành nghề tại hai tổ chức hành nghề công chứng trở lên hoặc kiêm nhiệm công việc thường xuyên khác;
+ Công chứng viên tham gia quản lý doanh nghiệp ngoài tổ chức hành nghề công chứng; thực hiện hoạt động môi giới, đại lý; tham gia chia lợi nhuận trong hợp đồng, giao dịch mà mình nhận công chứng;
+ Vi phạm pháp luật, vi phạm quy tắc đạo đức hành nghề công chứng.
Thứ ba, về đối tượng của hoạt động công chứng, về mặt lý thuyết cũng như về mặt thực tiễn, mọi giấy tờ, văn bản hợp đồng cần chứng minh tính xác thực, tính hợp pháp để phục vụ cho các việc giao dịch đều có thể yêu cầu công chứng. Các giấy tờ, văn bản bao gồm các giấy chứng nhận, chứng chỉ, văn bằng, giấy phép, V.V., do các cơ quan nhà nưóc có thẩm quyền cấp; các giấy tờ do cá nhân lập ra như di chúc, giấy uỷ quyền, chữ ký, V.V., và hợp đồng các loại đều có thể là thành đối tượng của hành vi công chứng.
Thứ tư, về nội dung của hoạt động công chứng là chứng nhận tính xác thực; tính hợp pháp, không trái đạo đức xã hội của hợp đồng; giao dịch, tính xác thực, hợp pháp, không trái đạo đức xã hội của bản dịch giấy tờ; văn bản tiếng Việt sang tiếng nước ngoài; hoặc từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt.
Từ trên có thể thấy, công chứng là dịch vụ pháp lý đặc biệt, có vai trò bảo đảm an toàn pháp lý cho các bên tham gia hợp đồng, giao dịch; phòng ngừa các tranh chấp; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; góp phần ổn định và phát triển kinh tế - xã hội; đảm bảo tính có thật, xác thực, đúng đắn, của các hợp đồng, giao dịch, theo đúng quy chuẩn đạo đức xã hội, chứng nhận nội dung, hình thức của các hợp đồng, giao dịch.

Tác giả bài viết: Dương Trà